In het leven moeten we voortdurend afscheid nemen. Van onze kindertijd, onze jeugd, een job, collega’s, een huis, een huisdier, enz. Toch laat afscheid nemen pas echt diepe sporen na wanneer we gedwongen en voor altijd, afscheid moeten nemen van mensen waarmee we een nauwe band hebben.
Dat kan een partner zijn, een kind, een broer of zus, een ander familielid, één van onze beste vrienden, een collega of goede buur en uiteraard van onze ouders. Zo’n overlijden is altijd een ingrijpende zaak die zwaarder valt naarmate de band duurzamer en inniger was. We verwerken een dergelijk verlies allemaal op een persoonlijke manier maar tegelijk ondergaan we meestal een gelijklopend rouwproces.
Het rouwproces
Wat gebeurt er nu precies tijdens de periode waarin de band met een geliefd persoon wordt verbroken? Elizabeth Kübler-Ross, algemeen aanvaard als dé autoriteit op het gebied van sterven en het rouw- of verwerkingsproces, geeft ons daaromtrent meer info.
Na jaren van onderzoek omtrent deze werkelijkheid, stelde ze bij ieder ingrijpend verlies vijf verschillende stadia vast. Die stadia zijn achtereenvolgens ontkenning, woede, onderhandelen (met God of met het leven), depressie en tenslotte aanvaarding. Maar hedendaagse professionele hulpverleners zijn er echter achter gekomen dat die 5 stadia zich vaak niet in deze volgorde te manifesteren. Die volgorde verschilt van persoon tot persoon. Bovendien ontwikkelt elke mens in rouw een reeks persoonsgebonden symptomen terwijl hij of zij probeert om het emotioneel evenwicht terug te vinden. Die symptomen zijn veelal psychosomatisch. Dat kan bijvoorbeeld gaan van aanvankelijke shock over extreme vermoeidheid en slapeloosheid tot hallucinaties, het overstappen op een ander eetpatroon tot beginnen nagelbijten toe. Weet dat zowat alles hier mogelijk is.
Durf je verdriet te uiten
Heel belangrijk is echter het uiten van je verdriet. Dat is absoluut nodig omdat het een genezend effect heeft. Je kan je verdriet naar buiten brengen via huilen, roepen, extra activiteit of praten. Dit laatste kan met een begrijpende ziel, een professional of lotgenoten. Lotgenoten tref je aan in verenigingen voor rouwenden. Je gevoelens al schrijvend onder woorden (proberen) brengen kan eveneens een heilzaam effect hebben.
Enkele suggesties voor al wie rouwt
- Alle verdriet moet slijten en dit proces moet volop de tijd krijgen.
- Voel je niet schuldig als het diepste verdriet wegebt. Dat heeft immers niets te maken met een gebrek aan liefde voor de afgestorvene, maar alles met verdergaan. Het volgende stadium bestaat immers uit het koesteren van de mooie, unieke herinneringen die jij en de afgestorvene samen gedeeld hebben.
- Breng zo snel mogelijk opnieuw structuur in je leven. Voldoende regelmaat zal je het nodige houvast en de nodige kracht bieden om je leven beetje bij beetje weer normaal en draaglijk te maken.
- Heb geduld met jezelf én met je omgeving. Het is voor jezelf en anderen niet makkelijk om met je gewond innerlijk om te gaan. Anderen zeggen en doen daarbij wel eens de verkeerde dingen maar bedoelen het goed.
- Verzorg je conditie, slaap voldoende. Dit is zeer belangrijk omdat je nu in extremen leeft en het verdriet veel van je krachten verbruikt.
- Probeer, indien mogelijk wel te verstaan, deze ontwrichtende tijd door te komen zonder extra medicijnen, alcohol of sigaretten.
- Neem tijdens deze periode geen belangrijke beslissingen. Nu zie je alles anders, want gedreven door verdriet denk en voel je in uitersten. Daarom is het verstandig het nemen van belangrijke beslissingen uit te stellen tot het grootste verdriet is weggeëbd. Pas dan kan je mensen, situaties en dingen opnieuw in het juiste licht zien. Er zijn bijvoorbeeld mensen die, gestuurd door emoties, kostbare en ook minder kostbare zaken in een opwelling wegschenken. Een gebaar waar ze achteraf spijt over krijgen, maar dan is het reeds te laat.
- Aanvaard dankbaar de steun van hen die er willen zijn voor jou. Sluit je niet af, sluit je niet op. Je hebt nu troost, bevestiging en aandacht nodig. Samen sterk is hier zeker van toepassing. Een luisterend oor, een arm om je heen of de juiste woorden dragen bij tot de geruststellende gedacht dat je er niet alleen voor staat. Sommige mensen kunnen niet goed om met emoties en broze situaties. Zij tonen hun bezorgdheid echter op een andere manier. Ze doen je boodschappen, maken je huis schoon of brengen je een middagmaal. Prachtig, toch?
- Zoek in de weken en maanden die volgen, troost op jouw manier. Bekijk foto’s of video’s, luister naar gepaste muziek of ga wandelen in de natuur. Haal herinneringen op aan de afgestorvene met mensen die hem of haar hebben gekend, lees een inspirerende tekst of een therapeutisch boek.
- Misschien wil jij liever vluchten, de situatie even achter je laten en een poos op reis gaan. Ver weg van de plaats van het verdriet waar alles je herinnert aan hem of haar die je nimmer meer zal zien. En waarom niet? Vertoeven in een andere omgeving kan helpen om dat wat achter je ligt deels te verwerken en in het juiste perspectief te plaatsen.