Wat doe je als je bekritiseerd of verbaal aangevallen wordt en je er liever niet kwaad en/of defensief op reageert? Want niemand wordt graag bekritiseerd in het openbaar. En net zo min onder vier ogen. Maar… geen mens die eraan ontsnapt. Bovendien worden we allemaal bekritiseerd om dezelfde redenen van waaruit we op onze beurt anderen bekritiseren. Die redenen kunnen bijvoorbeeld zijn:
- Ontevreden en/of ronduit ongelukkig in het leven staan.
- Ontevreden zijn over jezelf.
- Een ander (op een weliswaar verkeerde manier) willen vooruit helpen via het geven van kritiek.
- Omdat je getriggerd wordt door een trekje, eigenschap of gedrag van de ander dat je zeker wilt aankaarten omdat het anders jouw relatie met die ander zal verstoren.
Maar, niettegenstaande het erg moeilijk is om bagger over je heen te krijgen en daarbij je instant verdediging te laten zakken, kan het wel degelijk. Bovendien is het geruststellend te weten dat je op die manier de mogelijkheid hebt om dingen recht te trekken. Of dat je daartoe je best hebt gedaan. Ongeacht de reactie van de ander.
Dat beweert Harriet Lerner althans. De New-Yorkse Dr. Harriet G. Lerner is een klinische psychologe, psychotherapeute en internationaal deskundige op het gebied van familie- en vrouwenpsychologie. Ze heeft tal van wetenschappelijke publicaties op haar naam staan. Maar ze is daarnaast ook de auteur van toegankelijke en prima verkopende boeken zoals: “Huwelijkse voorwaarden”, “Waarom vrouwen liegen” en “Dans van woede”. Hier volgen haar 12 suggesties indien je modder over je heen krijgt.
12 tips van dr. Harriet Lerner indien je kritiek over je heen krijgt
Tip 1: Adem. Defensief gedrag begint in je lichaam. Je lijf raakt gespannen en je bent op je hoede. Je verzeilt immers in een soort verdedigingstoestand waarbij je niet meer in staat bent om nieuwe informatie op te nemen. Probeer jezelf te kalmeren. Adem diep en langzaam.
Tip 2. (H)erken je defensief gedrag. Je gaat meestal onmiddellijk en automatisch in het verzet wanneer iemand je bekritiseert. Wanneer je dan beseft dat je in het defensief gaat, kan je vaak een ietsepietsje afstand van het gebeuren nemen. Net voldoende afstand om te voelen dat je enkel nog dat hoort waar je niet mee akkoord gaat. Herpak je als je beseft dat jij je enkel nog de onjuistheden, verdraaiingen en overdrijvingen hoort waaruit de kritiek van de ander lijkt opgebouwd te zijn.
Tip 3. Luister om te kunnen begrijpen. Luister enkel om te ontdekken waarmee je het eens kan zijn. Probeer de criticaster niet te onderbreken, niet te bekritiseren of diens beweringen te ontkrachten. Bewaar jouw visie, eventuele kritiek en tegenargumenten (hoe terecht ook) voor een ander, degelijker gesprek op een geschikter tijdstip. Voor een gesprek dat een echt gesprek is en geen verdedigingsstrategie.
Tip 4. Stel vragen over alles wat je niet begrijpt. Zegt de criticaster bijvoorbeeld tegen jou: ‘Jij respecteert me niet’, vraag dan een concreet voorbeeld hiervan. Dit maakt de situatie duidelijker en toont de tegenpartij dat je haar wilt begrijpen. Wel opletten dat je niet in muggenzifterij vervalt. Het gaat hier over nieuwsgierig zijn naar wat de criticaster drijft en bezig houdt. En niet om een verhoor. Gedraag je niet als een advocaat, zelfs al ben je er een.
Tip 5. Vind iets waar jullie het eens over zijn. En wanneer je slechts voor 7% akkoord gaat met de ander, dan vormen die 7% een punt van overeenkomst. Als dit lukt, bedank de ander dan voor de insteek en voor zijn/haar openheid.
Tip 6. Excuseer je voor je aandeel in de kwestie. Daardoor beseft de criticaster dat je in staat bent je verantwoordelijkheid te nemen in plaats van die te ontwijken. Daardoor wordt het accent makkelijker verlegd van vechten naar samenwerken. Bewaar daarom je overtuiging over zijn/haar aandeel in de kwestie voor later.
Tip 7. Laat de criticaster weten dat zijn/haar boodschap bij je binnen is gekomen en dat je er verder over nadenkt. Zeg bijvoorbeeld: ‘Het is niet gemakkelijk om te horen wat je daarnet tegen me zei, maar ik ga er zeker goed over nadenken’. En doe dat ook effectief. Bekijk de zaak eens vanuit het standpunt van de criticaster.
Tip 8. Bedank de kritische persoon voor het delen van zijn/haar gevoelens. Gebruik dankbaarheid in plaats van verdediging en spreek die dankbaarheid uit. Je kan het volgende zeggen: ‘Ik stel het op prijs dat je me dit vertelt. Dat moet niet gemakkelijk geweest zijn voor jou’. Op die manier tonen we onze betrokkenheid bij de relatie.
Tip 9. Neem zelf het initiatief om het gesprek verder te zetten. Toon de ander dat je wel degelijk zijn of haar zienswijze overdenkt en de zaak nader wil bekijken. Je zou hier bijvoorbeeld kunnen zeggen: ‘Ik heb nagedacht over ons gesprek van eergisteren en het was goed dat we over deze zaak gepraat hebben. Is er soms nog iets dat je mij wil zeggen?’
Tip 10. Zeg nee tegen voortdurende beledigingen. Iemand kan occasioneel zwaar tekeer gaan tegen jou, maar een dergelijke grofheid mag geen gewoonte worden. Indien wel, dan zeg je eenvoudig: ‘Ik wil zeker horen wat je te zeggen hebt, maar ik wil respectvol toegesproken worden’.
Tip 11. Luister niet naar de ander als je hem of haar niet goed kan beluisteren. Als jij je om één of andere reden niet kan focussen op het ganse gesprek, beëindig het dan. Vertel de ander ook waarom. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik kan wat je zegt niet goed opnemen op dit moment. Laten we dit gesprek het morgen of overmorgen verder zetten. Dan zal ik je mijn volledige aandacht kunnen geven’.
Tip 12. Maak het verschil in zienswijze duidelijk tussen jullie. Laat niet zomaar over je heen lopen en werk niet naar vrede tot elke prijs toe. Verontschuldig je niet onnodig. Maak kalm jouw zienswijze duidelijk. Zelfs als de ander, overtuigd en verblind door zijn/haar eigen gelijk, niet in staat is echt te horen wat jij zegt. Je moet jouw standpunt luidop uitspreken. Opgelet: ook hier is timing belangrijk. Het is mogelijk dat jij je zienswijze dient te herhalen op een geschikter tijdstip.
Ook interessant:
Vruchtbaar communiceren
Geweldloze of duurzame communicatie
Boeken van dr. Harriet Lerner
https://www.bol.com/nl/p/dans-van-woede/9200000025032880/
https://www.bol.com/nl/p/huwelijkse-voorwaarden/9200000002271409/